Συνεντεύξεις και άρθρα

(Εφημερίδα ΚΑΡΦΙΤΣΑ) Τιμούμε τους Χαλκιδικιώτες ήρωες και ηρωίδες 24/03/2018
(Εφημερίδα ΚΑΡΦΙΤΣΑ) Τιμούμε τους Χαλκιδικιώτες ήρωες και ηρωίδες 24/03/2018

Του Ευθ. Καρανάσιου*

Σε λίγες ημέρες γιορτάζουμε την Επανάσταση του ηρωικού Λαού του Πολυγύρου και της Χαλκιδικής εναντίον των Τούρκων, που έγινε το βράδυ της 16ης προς την 17η Μαΐου 1821. Ας προσπαθήσουμε να βγάλουμε ο καθένας τα δικά του συμπεράσματα για το νόημα της Επανάστασης και το μήνυμα που δίνει σήμερα για το ρόλο της Χαλκιδικής στην ελληνική επικράτεια. Ο Εμμανουήλ Παππάς έφθασε στις 23 Μαρτίου 1821 στο Άγιο Όρος, στη Μονή Εσφιγμένου, όπου ο ηγούμενος Ευθύμιος ήταν και αυτός μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, γίνεται μυστική συνέλευση των προϊσταμένων των μονών και προετοιμασία για την Επανάσταση. Ο Γιουσούφ πασάς στη Θεσσαλονίκη μαθαίνοντας τις κινήσεις των Ελλήνων, διατάζει 2 διοικητές με 500 άνδρες ο καθένας να εισβάλλουn στη Χαλκιδική. Στον Πολύγυρο ο πρόκριτος Κύρκος Παπαγεωργάκης με τα αδέρφια του Γιάννη και Μαυρουδή Παπαγεωργάκη οργανώνουν στον Πολύγυρο τον αγώνα. Η τουρκική φρουρά του Πολυγύρου, στις 16 Μαΐου σκοτώνει τον πρόκριτο του Πολυγύρου, Κύρκο Παπαγεωργάκη. Ο Κύρκος Παπαγεωργάκης έγινε ο πρωτομάρτυρας της Χαλκιδικής. Μετά την δολοφονία του Κύρκου Παπαγεωργάκη οι κάτοικοι παίρνουν την απόφαση να αντισταθούν στους Τούρκους. Το βράδυ της Παρασκευής 16ης προς ξημερώματα Σαββάτου 17ης Μαΐου παίρνουν τα όπλα και επιτίθενται κατά της τουρκικής φρουράς στην πρωτεύουσα του νομού μας και αποδεκατίζουν τους Τούρκους. Σε ενέδρα κοντά την περιοχή του Παλαιοκάστρου (Καατζίκ), οι Πολυγυρινοί έρχονται αντιμέτωποι με τις τούρκικες ενισχύσεις από την Θεσσαλονίκη, δίνεται μάχη σώμα με σώμα, αποκρούουν το τούρκικο ασκέρι και οι Τούρκοι υποχωρούν και επιστρέφουν στη Θεσσαλονίκη. Αυτή ήταν η πρώτη μάχη και η πρώτη νίκη του αγώνα σε όλη τη Μακεδονία. Οι επιτυχίες των Πολυγυρινών εξοργίζουν τον Γιουσούφ πασά που διατάζει να σφαγούν 200 Έλληνες όμηροι. Οι αγριότητες των Τούρκων στη Θεσσαλονίκη δεν τρομοκρατούν τους Χαλκιδικιώτες και με αρχηγό τον Εμμανουήλ Παππά στις 23 Μαΐου κηρύσσουν επίσημα την Επανάσταση στο Άγιο Όρος. Η φλόγα της Επανάστασης μεταδίδεται από τον Πολύγυρο στη Κασσάνδρα στην Ορμύλια, τον Παρθενώνας, τη Νικήτη, τα Μαντεμοχώρια και τα χωριά της Καλαμαριάς. Από όλη τη Χαλκιδική συγκεντρώνονται 4000 πολεμιστές και οργανώνονται δύο σώματα: ένα με αρχηγό τον Εμμανουήλ Παππά και το άλλο με αρχηγό τον Συκιώτη οπλαρχηγό, Στάμο Χάψα. Το σώμα του Εμμ. Παππά καταλαμβάνει θέσεις στα στενά της Ρεντίνας και στη Νέα Απολλωνία για να εμποδίσει τον τουρκικό στρατό που έρχεται από τη Δράμα, η σύρραξη δεν κράτησε πολύ, οι Χαλκιδικιώτες επαναστάτες με τα ελάχιστα πολεμοφόδια υποχωρούν μπροστά στον πολυπληθέστερο και οργανωμένο τουρκικό στρατό και διασκορπίζονται ή καταφεύγουν στο Άγιο Όρος. Ο Εμμ. Παππάς με 200 πολεμιστές καταφεύγει στον Πο- λύγυρο, στις 16 Ιουνίου, όπου ήταν ο Μαυρουδής Παπαγεωργάκης, άξιος πολεμιστής. Λόγω έλλειψης πολεμοφοδίων, όλοι μαζί εγκαταλείπουν τον Πολύγυρο και υποχωρούν στην Κασσάνδρα. Ο Καπετάν Χάψας βρίσκεται στα Βασιλικά και κάτω από τη Μονή της Αγίας Αναστασίας στη θέση «Κούτσουρο», γίνεται σφοδρή μάχη, όπου ο Καπετάν Χάψας και τα 200 παλικάρια του πέφτουν ηρωικά στο πεδίο της μάχης, αφού έχουν εξοντώσει αρκετούς τούρκους. Μετά τη μάχη των Βασιλικών οι Τούρκοι προχωρούν στο εσωτερικό της Χαλκιδικής και καταστρέφουν τα πάντα, Αγία Αναστασία, Βασιλικά, Γαλάτιστα, Βάβδος παραδίδονται στις φλόγες. Ο Πολύγυρο καίγεται....!!! και από τα 1600 σπίτια μόνο 2-3 σώζονται, όλοι οι κάτοικοι και οι πολεμιστές υποχωρούν στη Κασσάνδρα και προς τη θάλασσα, πολλοί μπαίνουν στα πλοία και φεύγουν για τα νησιά. Οι Έλληνες πολεμιστές που έμειναν στην Κασσάνδρα, οχυρώνονται στη Ποτίδαια, όπου αντιστέκονται μέχρι το φθινόπωρο. Τότε ο θηριώδης πασάς Αβδούδ Αβούδ με 18.000 άνδρες και ιππικό, φθάνει στα τέλη Οκτωβρίου απέναντι από το οχυρό των υπερασπιστών και στις 30 Οκτωβρίου 1821, καταφέρνει να περάσει την τάφρο και να αποδεκατίσει την αντίσταση των Χαλκιδικιωτών .

Οι Τούρκοι προχωρούν σε φοβερές καταστροφές στα χωριά της Κασσάνδρας και τα γεγονότα αυτά έμειναν στην ιστορία με τον χαρακτηρισμό «Χαλασμός». Η ηρωική επανάσταση της Χαλκιδικής άρχισε στις 17 Μαΐου 1821 στον Πολύγυρο και τελείωσε στις 30 Οκτωβρίου 1821 στην Κασσάνδρα, κράτησε πάνω από 5 μήνες και βοήθησε να εδραιωθεί η Επανάσταση στη Νότια Ελλάδα. Ο τόπος μας είχε πολλά θύματα και έπαθε μεγάλες καταστροφές, αλλά η προσφορά του στον γενικότερο αγώνα της πατρίδας μας ήταν ανεκτίμητη.

*Ο κ. Καρανάσιος είναι πρ. βουλευτής Χαλκιδικής με τη ΝΔ και επιχειρηματίας